Nguyên tắc 5C + 1N trong bình luận ngắn

Đối với mỗi tác phẩm báo chí, đều cần chú trọng thực hiện một số nguyên tắc sau khi triển khai thực hiện, đó là: Thích hợp, Chính xác, Minh bạch, Chính trực, Công bằng và Cân bằng, Trách nhiệm, Đổi mới, Sáng tạo…

Để có được một bài bình luận ngắn thành công, ngoài những sự nhận diện, kỹ năng chung đối với một tác phẩm báo chí, có thể đúc kết ngắn gọn thông qua nguyên tắc 5 C+1N, đó là: Chủ đề, Chính kiến, Chính xác, Công bằng, Công tâm và Nhân văn.

- Chủ đề: Lựa chọn được những sự kiện, vấn đề tốt, thời sự, thiết thực, thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng.

- Chính kiến: Nêu được chính kiến, quan điểm của cá nhân, cũng như cơ quan báo chí một cách rõ ràng, mạch lạc, khúc chiết, thuyết phục.

- Chính xác: Thiết lập hệ thống các luận điểm, luận cứ chính xác, phù hợp, khách quan, có mối liên hệ chặt chẽ, không có sai sót, sai lệch.

- Công bằng: Luôn phải tỏ ra công bằng/cân bằng trong việc lựa chọn luận điểm luận cứ, sử dụng ngôn từ, câu chữ, giọng điệu, tránh sự thiên lệch, một chiều, thiếu hợp lý, bất công…

-  Công tâm: Phải tỏ rõ sự công tâm trong bài viết, phải ngay thẳng, vì cái chung, tránh sự thiên vị, ưu ái, tư lợi khi bình luận.

- Nhân văn: Luôn đề cao, thể hiện rõ giá trị nhân văn trong mỗi bài viết, đề cao sự hướng thiện, tôn trọng, bảo vệ nhân phẩm, giá trị con người.

Tại Việt Nam, thể loại bình luận ngắn cũng xuất hiện khá sớm. Ngày nay, bình luận ngắn hiện diện ở tất cả các loại hình báo chí, với những phương thức xây dựng, chuyển tải thông tin khác nhau. Bình luận ngắn xuất hiện trên hầu khắp các lĩnh vực, như: văn hóa - văn nghệ, thể thao, kinh tế, xã hội, quốc tế, chính trị, nội chính… với nhiều tên gọi tại các chuyên mục khác nhau, như: Sự kiện và Bình luận, Thời sự và Suy nghĩ, Thời luận, Tiêu điểm, Sổ tay, Góc nhìn, Quan điểm, Kính đa tròng, Chào buổi sáng, Suy ngẫm, Theo dòng thời sự…

Các bài bình luận ngắn thường có độ dài từ khoảng 500 đến 1.000 chữ, tùy theo báo in, hay báo mạng điện tử; thường do một, hoặc một số người viết cố định đối với những chuyên mục cụ thể đề cập đến phạm vi, lĩnh vực nào đó… Về mặt hình thức, chuyên mục bình luận ngắn cũng là “đặc sản” của không ít tờ báo, được chú trọng về mặt trình bày để giúp người đọc dễ nhận diện chuyên mục và tìm đọc, ví dụ như đặt tại vị trí cố định trên trang báo (giao diện), có tên chuyên mục, có thể có ảnh tác giả, được đóng khung, in nghiêng…

Cũng như trên thế giới, tại Việt Nam, không ít tờ báo, nhà báo, chuyên mục chú trọng thể loại bình luận ngắn đã tạo dựng được tên tuổi, uy tín, vị thế của mình, thuyết phục được công chúng bởi cả nội dung, hình thức chuyển tải tác phẩm, trở thành “địa chỉ tin cậy”, là sự mong chờ của nhiều người đọc… Đặc biệt, trong thời đại bùng nổ thông tin, truyền thông xã hội lấn át, vượt trội trong việc đưa tin ban đầu (chưa nói đến thật - giả cần phải kiểm chứng), công chúng rất cần những bài bình luận ngắn để vừa đáp ứng thông tin thời sự, vừa lý giải bản chất thông tin với những phân tích, luận giải, chứng minh có cơ sở, lý lẽ thuyết phục cùng lối hành văn độc đáo, giản dị, bản sắc, dễ hiểu… qua đó có thể hiểu, tin tưởng, nghe và làm theo…